Упарта, цвёрда і натхнёна,
Гартуючыся на хаду,
Ідзе нястомная калона —
I рады я, што ў ёй іду.

Яна мільённая.
Нас многа.
Яе дэвіз — жыццё, святло.
Даўно пайшла яна ў дарогу,
Калі мяне і не было.

Яна, што крыллі для народа,
Яна — ягоны розум, кроў...
Як быццам з ёю я заўсёды
З пачатку самага ішоў.

Згаралі ў ёй,
Не паміралі,
I знішчыць не магла турма,
Хоць шмат каго, што пачыналі
Цяпер, на жаль, ужо няма.

Ды мы, адданых іх, да скону
Заўсёды будзем ўспамінаць —
Іх незабыўныя імёны
На небе зоркамі гараць...

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Чырвоныя над намі зоры,
I мы далей і ўвысь імчым.
Ад тых славутых дзён «Аўроры»
На першай лініі стаім.

Пад прамяністымі сцягамі
Зямля ўзнялася расквітаць,
Ды цемры шмат яшчэ прад намі,
Няма калі адпачываць.

Ідзём. Святло перамагае,
Няхай у барацьбе цяжкой.
У свеце ёсць перадавая,
Мы ўсёй краінаю на ёй.

I

Быў гэты дзень для нас усіх адметны!
Змывала даль начную сіняву,
А купал неба, залаты і медны,
Зваліўся у бяздонную Няву.

Гулі гудкі, лавілі рэха аркі.
I ўсё ж была такая цішыня,
Што чуўся за вярсту ад сініх паркаў
Патрабавальны голас птушанят.

Спяшаліся на працу ленінградцы,
I помнікі іскрыліся расой...
Прабачце мне, цудоўныя палацы,
Не вашай любаваўся я красой.

Я ў гэты ранак моўчкі пакланіцца
Прыйшоў табе, бяссмертны Ленінград,
Ад нашых ніў, і пушчаў, і крыніцаў:
Ты — першы рэвалюцыі салдат.

Прастор Нявы, масты, і шпіль, і Зімні,

Гадоў перажытых не сцерці.
Ды новых прыходзіць чарод,
А як бы хацелася, верце,
Сустрэць мне двухтысячны год.

Прыйсці на парадную плошчу
I радасць Камуны адчуць.
Я тым аднагодкам зайздрошчу,
Што да таго дажывуць.

А будуць такія, няйначай,
Нямала магутных у нас —
Я сёння сяброў сваіх бачу,
Што, пэўна, спаткаюць той час.

Даём мы бязлітаснай смерці
Ад нашых варот паварот,
А як бы хацелася, верце,
Сустрэць мне двухтысячны год!

А чым ён цікавіць багата,
Рамантыкай дзіўнай якой —
Скажу вам, не круглаю датай,
А новаю явай сваёй.

Бязмежжа спакойным блакітам

Пройдзена многа,
         толькі ні стомы, ні суму не знаю —
Ясныя далі.
Радасна крочыць.
         З чым я імкненне жыцця параўнаю —
З высокаю хваляй.

Жыць як цікава,
         нам раскрываюцца сёння планеты —
Доўга чакалі.
Леніна голас, чую, ўзлятае
         над цэлым сусветам
Высокаю хваляй.

Бачу пагібель
         і канчаткова свету старога —
Людзі паўсталі.
Рабства і здзекі
         знішчаць паўсюды гневу людскога
Высокія хвалі.

Ведаю добра,
         словы на звонкую песню збяру я —
Горны зайгралі.

З пажоўклых пергаментаў,
З прапыленых фаліянтаў,
З усіх шчылін мінулых стагоддзяў
Вылазяць галовы
Мудрых разбойнікаў,
Кволых філосафаў,
Фанатыкаў і прарокаў,
І кожны
Дагматычным пальцам
Тыкае ў маё набалелае сэрца:
Я твой настаўнік.

Каб я паслухаў адных —
Мне патрэбна было б знішчыць
Палову чалавецтва.
Каб я паслухаў іншых —
Знішчыў бы другую палову.
I на кожнай вярсце
Нечуванай адлегласці
(Ад каменных дзідаў
да атамных шахтаў)
Пакінулі знакі свае
Прагнасць, злаба, і нянавісць.
Для мяне непрымальна
Ніводная форма прыгнечання,
I я ненавіджу
Чырвонае вока вайны.

Асёл надумаўся спыніць цягнік.
Рашуча узышоўшы на чыгунку, –
Бо варушыць мазгамі не прывык, –
Ён павалокся ў тым кірунку,
Адкуль з’явіцца мусіў рухавік.
Ідзе й аб выніках не разважае.
“Куды ты прэшся, галава дурная! –
Сказаў сявец яму з травы. –
Ці ж тут асліная дарога?
Каціся з рэек на аблогу,
Пакуль не страціў галавы”.
Але ж, ну хто упартасці аслінае не знае? –
Ён заўжды ўспрэцца напралом,
Не толькі словам, нат калом,
Яго ніхто ніколі не стрымае.
Вушамі страсянуўшы над ілбом
(Сяўцу паверыць розуму не стала),
Ён лёг на шпалы,
Між рэек на пуці.

На прасторах
Між вялікіх гарадоў,
Над зямлёй,
Спакойнай і натруджанай,
Іней асыпаецца
З калматых правадоў
Лініі высокага напружання.

А падпоры —
Як гіравікі:
Ні на хвілю
Зняць цяжар той
Нельга ім.
У гушчар жыцця
Не дні — вякі
Ленінскую
Несці ім энергію.

Быццам нежывыя
Правады,
А кранеш —
I ўмомант будзеш спалены...
Тым агнём і нашыя рады
Непрыкметна для чужынцаў
Спаяны.

Адчуваем мы сябе заўжды
Маракамі,
Нават касманаўтамі,
I зямля, як карабель,
I правады
Звіслі карабельнымі канатамі.

I святлей, святлей
Наш кожны дзень,
А ўжо рэкі новыя
Запруджаны.

Неверагодна, неверагодна!
Мы ўжо для будучыні непрыгодны,
I для сучаснасці мы непрыгодны:
Нашы нашчадкі —
Люд не лагодны.

Мы кансерватары ўсе
Тупаватыя,
Вы — завадатары бур
I наватары.

Мы ўсе аўральнікі,
Культу стваральнікі,
Вы — праўдалюбцы,
Хлусні выкрывальнікі.

Вам цаліна,
I нейтроны,
I космас.
Нам — пасяджэнняў
Шаблонная поснасць.

Нам старамодныя густы
У гіпсе.
Вам — алімпійскія гульні
I ліпсі.

Вам з-пад дзявочых павейкаў
Іскрынкі.
Нам — дагрызаць
Успамінаў скарынку.
Мы — гераічныя,
Вы — гіранічныя.

Змоўкніце на міг усе гіронікі:

Бор, палеткі, гаі,
Песня родная матчына,
Кут бацькоўскай зямлі,
Дарагая Ушаччына.

Чым пацешыш мяне
Ды якімі навінамі?..
Рад, што зноўку іду
Я тваімі мясцінамі.

Ты гаворыш са мной
Азярцом, ручаінкаю...
Ты гаворыш са мной
Нават кожнай расінкаю.

Аганькамі рабін
Твае ўсмешкі азначаны.
Ты другая цяпер,
Дарагая Ушаччына!

Знаў я хмурай цябе
Ў дні цяжкія, хаўтурныя,
Знаў я хаты твае
Абымшэлыя, курныя.

Знаў палоскі твае,
Анікім не араныя,
Знаў я сцежкі твае,
Скрозь крывёй паліваныя.

Знаў я слёзы твае
Несупынныя, срэбныя,
Знаў я долю тваю
Непамысную, зрэбную.

Паўсотні гадоў
Адлічыла дарога,
А людзі гавораць —
Не так ужо многа.

Падумаеш, —
Хочацца
З імі згадзіцца,
Бо зроблена мала,
Хоць цемя свіціцца.

А колькі тых планаў,
Задумаў, імкненняў,
Каб жыць давялося
Год сотню, не меней.

Па роздуме часам
Мяркуеш іначай —
Нямала ў жыцці ты
Пазнаў і пабачыў.

Вясёла бывала,
Бывала і горна,
Я жыў у маленстве,
Што ў век той пячорны.

Я помню вясковы
Свой кут небагаты,
Старую, пахілую,
Курную хату.

I жорны, і ступу,
I ў лазні карыта,
I печку з камення
З дзён палеаліта.

I лапаць лазовы,
I подплет пяньковы,

Гадоў нямала прашугала,
I мне ўжо ёсць
Што падлічаць —
Прыйшла яна, такая сталасць,
Што можна й старасцю назваць.
Ну што ж, міруся з сівізною
I з тым,
Што сёння пяцьдзесят,
Ды не састарыў я душою
I па хадзе яшчэ салдат.
Ніколі лёгкага нічога
Не выбіраў сабе ў жыцці.
Я знаю —
Доўгую дарогу
Яшчэ нам трэба перайсці.
I як жыццёвы вопыт вучыць,
Аб чым заўсёды
Трэба дбаць,
Што можа быць не раз на кручы
Ўздымацца, сіл не шкадаваць.
Скажу я сціпла, ды надзейна,
Што не прыстану без пары,
I могуць быць
У гэтым пэўны
Мае таварышы-сябры.
Бо сіла ёсць, што гэтак дбала

Калі нам сягоння да роднай сталіцы
Даводзіцца з розных краёў пад'язджаць,
Мы бачым, бы ў казцы, пад сонцам іскрыцца
На Ленінскіх горах вялізны палац.

Магутны той гмах, аж пад сонца высокі,
Стаіць ён і безліччу вокнаў заве,
Чырвоная зорка над ім у аблоках,
Як бы над усёю зямлёю плыве.

Якая вялікасць! Прыгожы і горды,
Па вобліку, быццам сталіца сама,
I брыдка прыгадваць гмахі-уроды,
Адкуль выпаўзаюць напалм і чума.

А тут будзе моладзь вучыцца старанна
I шмат дасягне для народа ўсяго,
I будуць такія, што ў мармуры стануць
З вялікімі разам на сценах яго.

Прайшлі вы нямала
Сваімі шляхамі,
Хай часта нялёгка было будаваць —
Блакітнае неба
Сягоння над намі,
Нам ёсць аб чым сёння шчасліва спяваць.
Ды нам
Не магло нават гэта прысніцца,
Што зноў Беларусь расквітнее такой,
Што вырасце Мінск —
Беларусі сталіца,
Што ўсіх ён захопіць сваёю красой.
Мы рады
За поспехі нашай краіны:
Якія навокал заводы ўзраслі!
I з мінскаю маркаю
Нашы машыны
Далёка сягоння са славай прайшлі.
А выйдзеш на поле,
Што ў моры здаецца,
I зроку усё ахапіць не стае...
А як прыгадаеш
Аб нашым Палессі,
Аб тым, што з ім будзе, — аж сэрца пяе.
Масква,

Гэта слова — чэсць і гарт саддата
Ў мірных днях, ў паходах баявых,
Хай з вайсковых статутаў узята —
Стала спадарожнікам для ўсіх.

Нам яно гаворыць: — Не згінацца,
Быць упартым і дакладным скрозь.
Партыя нас вучыць: — Так трымацца
Мы ад сэрца ёй гаворым: — Ёсць.

Не дас душой крывіць ніколі,
Ёсць загад — мы знаем, што зрабіць.
Ці ў страі, ці ў цэху, ці на полі,
Быццам клятва, так яно гучыць!

Мы ў Веймары добра гасцілі,
Прыехаўшы Гётэ ўслаўляць, —
Рабочыя нас запрасілі
У госці да іх завітаць.

Пабачыць завод іх адменны
I тое, як стала ім жыць,
Завод той ля знанай Іены,
Дзе Маркс навучаўся, стаіць.

I вось мы, устаўшы світанкам,
Назаўтра ў дарозе былі.
Прыехаўшы ў госці шчэ ранкам,
Праз цэхі усе абышлі.

Усюды за выплаўкай сталі
Працоўны мы бачылі люд.
Там сталь, як раней, выплаўлялі,
Ды быў ёй інакшы маршрут.

Жыццёвы маршрут, чалавечы,
Далёкі ад гора і слёз.
I голуб над зыркаю печчу
Галінку лаўровую нёс.

На сэрцы вясёла і люба,

Любімы наш чырвоны сцяг
Над роднаю зямлёй!
Ты азарыў нам вольны шлях
Кастрычніцкай парой.

Хто пад чырвоным сцягам йшоў
Той жыў заўсёды тым,
Што камунары ўсіх часоў
Змагаліся пад ім.

Ён бессмяротны, ён жывы,
Яму няма канца,
Бо ў ім жа кропелькі крыві
Ад кожнага байца.

Калі пагляджу я на карту,
Ах, колькі шляхоў ляжыць!..
Такі ўжо ў мяне характар —
Усюды хачу пабыць.

Хвіліны не знаю спакою,
Не скажаш ты сэрцу: змоўч!
Яно ўжо ў мяне такое —
Вандруе і дзень і ноч.

Нямала патрэбна сёння
Агледзець яму куткоў —
На поўначы ці на поўдні
Наведаць многіх сяброў.

Вялікі прастор Саюза,
Магутны, прыгожы ён, —
I вось я праходжу шлюзы
I слаўлю свой Волга-Дон!

Твой стан, Украіна, бяскрайні,
Калоссе шуміць, шуміць...
Прыемна сядзець на камбайне,
Па моры пшаніцы плыць.

Кахеція! Песні пра радасць.
Дзяўчаты збіраюць ўраджай.

Шалеюць паны з Уол-стрыта і Сіці
I лёкаі іх на прадажных задворках:
— У розных краінах на свеце,
Глядзіце, —
Масква запаліла чырвоныя зоркі.

Так, праўда, іх многа,
Змаганцаў за волю,
Такіх, што акроплены ў бітвах крывёю,
I радасна нам, што ўсё болей і болей
Праменняў тых зорак гарыць над зямлёю.

У горах Карэі,
У пушчах В'етнама,
У джунглях Малайі, дзе бітвы шугаюць...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Іх не прынеслі аднекуль рукамі,
А з полымя сэрцаў яны вырастаюць!

Народы збіраюць,
Як брата да брата, —

З даўнейшых дзён
Па нашы дні
Сярод палескіх гоняў
Стаіць цар-дуб і ў вышыні
З аблокамі гамоніць.

Відзён той дуб
Са ўсіх дарог,
З галінамі густымі...
Прыйдзеш да дуба ўчатырох, —
Ледзь стан яго абдымеш.

Ды хто згадае,
Колькі год
Ён тут стаіць нязменна?
Семсот,
Ну, можа, хай — шэсцьсот,
Але ніяк не меней.

Ён, як мудрэц,
Наўкол глядзіць
З мінуўшчыны на волю...
А колькі пала чужаніц
Прад ім на чорным доле!

Плячыст цар-дуб!
Яго сукі,
Што ў неба рыштаванні...
Ад бацькі к сыну праз вякі
Аб ім ідуць паданні.

Нямала
Бачыў ён пакут,
Як рос на панскім полі;

                                            А хто там ідзе?..
                                                   Янка Купала

Ад торбы да могілак
Шлях невясёлы —
Такімі шляхамі брыло нас нямала...
— А хто там ідзе,
Згаладалы і голы?.. —
Некалі так запытаўся Купала.

Мы гэта выйшлі
З пахмурнае ночы,
Сонца над намі і сіняе неба,
Поле прад намі ўрадлівага хлеба,
Гмахі над намі,
Дзе ў гуле рабочым
Перамаўляюцца ў радасці вочы.

Мы не адны,
Мы ідзём грамадою,
Колькі ў нас радасці, што за сябрына:

Дзе слова мне знайсці такое,
Каб прывітаць ад глыбіні —
Расія — сэрца агнявое,
Прастор нябачнай шырыні.

Расія — волатава сіла,
Пагляд крыштальнага святла —
Усіх з'яднала, прытуліла,
З сабой ў дарогу павяла.

Прыгрэла ласкай неўміручай,
Абараніла колькі раз
I словам Пушкіна пявучым
З дзяцінства ўскалыхала нас.

Ты асвятліла ясна далі,
Расія, родная Масква!
Мы сцяг, што Ленін ўзняў, віталі,
Ён заўжды ў нашых галавах.

Яго мы адстаялі з боем
З табой у франтавыя дні,
Расія — сэрца агнявое,
Прастор нябачнай шырыні.

Прыйшлі мы ўсе, з падзякай кожны,

Лясы і палеткі, гаі і азёры,
Зямля нашых продкаў, дзядоў і бацькоў!
Ты многа зазнала
I ліха, і гора,
Ды бачу цябе я прыгожаю зноў.

Набралася ты жыватворчае моцы,
Заводы і фабрыкі скрозь загулі.
Як сэрцу прыемна,
Як радуе вочы,
Што з Мінска машыны ідуць на палі.

Нямала сягоння яшчэ ў нас клапотаў,
Наперадзе ўпартае працы гады,
Ды толькі мы знаем —
Не стане балотаў,
А будуць там нівы і будуць сады.

Не тая краіна мая ўжо,
Не тая,
Інакшая постаць і сіла ў яе,
На ўсіх асамблеях
Яна засядае
I моцна свой голас за мір падае.

Абсыпаў нас шчодра праменнем са ўсходу,

Стаяла, драмала пад звон ручая,
Махамі абросшая, вёска мая.
А з вёскі,
Дзе ліплі страха да страхі,
Ляжалі чатыры пахмурых шляхі:

Ля возера,
Бору,
Праз рэчку
I гаць, —
Каторы з іх лепшы, не мог я сказаць.

А толькі, як помню сябе я малым,
Хадзіць давялося мне больш бараным.

Да голля,
Што золкам вецер гайдаў,
Трубу берасцяную я уздымаў.

Займалася рэха вышэй галавы:
То бор адгукаўся, як быццам жывы.

Ды вечарам познім,
За статкам кароў,
Варочаўся часта я ў слёзах дамоў.

Стаяў мне нязменна
Заўсёды ў вачах
Ля возера чорны, нахмураны шлях.

Пайшоў гэтым шляхам

На прастор, на шырокі разлог
Выхадзі, мой народ, грамадою,
Сотні новых і ясных дарог
Рассцілае жыццё прад табою!

Новай доляй ўзыходзіць зара,
Будзеш жыць ты без панскай апекі:
Адышла, адцвіла іх пара,
I панам не вярнуцца вавекі.

Паглядзі, як прасторна наўкруг,
Як прыціхлі палацы, касцёлы!
Тваё ўсё: гэта поле і луг,
У палацах будуй сабе школы.

Ідзі ж смела і ясна ўпярод
Разам з намі дарогай адзінай:
Да вышыняў вядзе свой народ
Наша партыя простай пуцінай.

На прастор, на шырокі разлог
Выхадзі, мой народ, грамадою,—
Многа новых, шчаслівых дарог

Ходзіць вецер па даліне,
       Ходзіць, павявае
Ды пра радасць мне, дзяўчыне,
       Песні напявае.
Разаслаліся шырока
       Ветлыя дарогі,
Я ступаю смелым крокам
       Без тугі, трывогі.
Выйду, гляну я на поле,
       Гляну — усміхнуся:
— Дзе ж такое ёсць раздолле
       Для цябе, Гануся?
Зняты межы — знак варожы,
       Гмахі — задзівіцца!
Ой ты, поле! Як прыгожа
       Ты ў калгаснай світцы!
Дзе ліхое беззямелле —
       Гора бацькі, дзеда?
Разам з панскім пустазеллем
       Знішчана без следу.

                           1

Зачынае гоман вецер непакорны
         На суровы лад.
Халадзеюць ночы. Шлях ярчэе зорны.
         Дні ідуць на спад.
Згорбленая восень пад руку з вятрамі
         Клыгае ў імжы
I гірлянд  пажоўклых  на   калгаснай   браме
         Гойдае брыжы.
Кончылася лета. Адзвінелі песні,
         Громы навальніц...
Шкадаваў я колісь у сваім прадвесні
         Чуткіх зараніц;
Смуткаваў па леце, як па той каханай,
         Што ўзяла спакой,
I ў цішы самотнай з дум усхваляваных
         Я вянкі віў ёй.

Праімчаўся віхор, пыл і затхласць размёў,
Сцяг чырвоны разняўшы ўгары.
Вы, таварышы, вы ўладары
Гэтых фабрык, заводаў і вольных палёў.
Зарунела ралля.
Твар мяняе зямля —
Новы засеў вянкі перамогі заплёў.
У нябыт адыходзіць закляцце вякоў.
Гэты здзек, гэты жах кабалы,
Гэта цемра папоўскай імглы.
Гэта тхлань і насланне ліхіх ведзьмакоў.
Запалілі агні
Бальшавіцкія дні
I спалілі нашчэнт звон іржавых акоў.
Не пазнаеш зямлі і вясковых людзей —
Не, не тыя, не тыя яны!
Іншым клопатам людзі паўны:
Крута іх павярнуў бальшавік-чарадзей.
Новы гоман наўсцяж,
Замест «мой» громка «наш»

Мы — дзятва зямлі шчаслівай,
Мы — народ вясёлы,
       Гаманлівы
       Ды імклівы,
Нам расчынены зычліва
       I прыветна школы.
А ты толькі ведай-знай:
Болей ведаў набывай!

Нам дарогі ўсе адкрыты,
Наш прастор бясконцы,
       Апавіты
       У аксаміты
Ды вясёлкамі умыты,
       Разасланы ў сонцы.
А ты толькі ведай-знай:
З краю ў край па іх ступай!

Ўсюды нам даюць з ахвотай
У жыццё пуцёўкі:
       Будзь пілотам,
       З самалётам,
Як арол, у небе лётай,
       Камандзір будзь лоўкі...
Адно толькі ведай-знай:

Шлях паказан вам шырокі,
        Шлях прасторны,
        Светлы, зорны.
Дык наперад цвёрдым крокам,
Шум вясенні, яснавокі!
Дзеці волі, дзеці буры!
        Ваша ранне —
        Бой, змаганне:
У Кастрычніцкай віхуры
Карані вашай натуры...
Будзь гатовым дружна крочыць,
        Сямімільна!
        Звенне шчыльна!
Вышай сцяг трымаць рабочы!

Беларусь, як шырокая жніўная песня,
Беларусь, як паводка празрыстых крыніц,
Беларусь, Беларусь —
Маладосці прадвесне,
Салаўёў пераклічка і гул навальніц.

Над калыскай тваёй бедавала жалейка,
На дарогах тваіх галасілі жанкі,
Прадавалі тваю прыгажосць за капейку
Радзівілы, сапегі, паны і панкі.

Гэта чорная плойма цябе пашматала
На маёнткі, фальваркі, здавала ў палон.
Ты да часу сівела, ты ўсё памятала,
Не забыла нічога да сённяшніх дзён.

Ты жыла ў прыгажосці і ў песні дзявочай,
У журбе мацярынскай і ў звоне касы,
Ты ўзяла у азёраў блакітныя вочы,

Табе складаю гэты гімн, мой горад!
I не крыўдуй, прастор жытнёвых ніў,
Што мой напеў, яшчэ духмяны борам,
Сінеючы ад мядзельскіх азёраў,
З жалезам, гулам фабрык падружыў.

Нічога я ад гэтага не страціў:
Hi шчырасці, ні свежасці сваёй.
Мне фарбаў новых ззянне і багацце
Раскрылася ў агнях электрастанцый,
Успыхнуўшых вячэрняю парой.

Я знаю добра: песень новых многа
Падорыць дружба трактара з зямлёй,
Камбайна з нівай жыта залатога,
Шляхоў сталёвых з палявой дарогай
I дружба лямпачкі Ільіча з зарой.

Я рад бязмерна стрэчам небывалым,
Такім, як сёння ў горадзе маім:

Многа што сышло ў былое,
Незабыўна і цяпер,
Як жывы, перада мною
Валрэўкомаўскі кур'ер.

Сарамлівы, не прамоўца,
I на выгляд не герой,
У пацёртае ватоўцы,
З карабінам за спіной.

А ватоўка пры рабоце
I як схоўнік і пасцель...
Валрэўкомаўскае пошце
Не патрэбны быў партфель.

На кані сваім, як ветрам, —
Праз палі, лясы скакаў,
Ён загады ў сельсаветы
Побліз сэрца ўсе трымаў.

Не было машынак. Мала
Дзе іх собіла спаткаць,
Як магла загад пісала
Камісарава рука.

Часу наш кур'ер не траціў,
Ён вадзіў няспынны рэй.
Перад ім была задача
Ўсё даставіць як хутчэй.

Мы п'есы гралі з першай чыткі,
У вёсцы шмат было такіх —
Ну, што ж, мы ставілі агіткі,
Яны даходзілі да ўсіх.

Ігралі мы, ігралі з жарам,
Хоць і спрачаліся з агнём —
Хацеў быць кожны камісарам,
Ніхто — буржуем і папом.

Мне добра помніцца й сягоння,
Быў на спектаклях поўны збор,
Як з коўдраў сшытую заслону
Рашуча адкрываў суфлёр.

Пасля ж са збітай проста будкі
Падказваў ён, як мог цішэй,
Мы ж паўтаралі не ціхутка,
На поўны голас, як мацней.

Спектакль наш хутка развінаўся,
Глядач быў пільны да ўсяго,
А з бізуном як пан з'яўляўся,
Крычалі нам: — Лупі яго!

Я люблю чырвоны колер цэглы,
Даўнія цагляныя муры.
Я люблю старых заводаў цэхі
У святле рабінавай зары.

То жыцця найпрыгажэйшы колер,
Як і хараство лясоў і ніў.
I вучыўся я ў цаглянай школе
I нямала гліны памясіў.

Хай звініць яна спрадвечным звонам
На будоўлі ў наш бетонны час...
I сцяна Крамля, як сцяг чырвоны,
I музей чырвоны Ільіча.

1976

Дзень добры, Масква, як вясна, маладая!
      Дзень добры, крамлёўскія зоры!
Мы песню табе, Масква наша, складаем,
      А песня аб шчасці гавора.

I песня гавора, як цяжка жылі мы,
      Як чахлі ў прыгонныя ночы,
Як нас гадавалі галодныя зімы,
      Як цемра сляпіла нам вочы.

                             *

Дзень добры, Масква, наша доля і воля!
      З табою жыць радасна людзям.
Цябе не забудуць народы ніколі,
      Як песні ніхто не забудзе.

Табе  шлюць прывет нашы пушчы,  крыніцы,
      Калгасныя нівы і хаты,

Плыві, наша песня, далёка,
Па ўсіх акіянах плыві...
Над светам палаюць высока
Крэмлёўскія вежы Масквы.
Як сімвал прыгожае долі,
На зорах не гасне агонь —
Запалены сталінскай воляй,
Узлётамі думак яго.
Пры зорах магутная прыстань,
Дзе ў шчасці заводы, палі...
Сюды на маяк прамяністы
Са свету ідуць караблі.
Праходзяць яны непагоды...
I тут сустракае іх дзень,
Дзе Сталін жыве і народы
Саветаў наперад вядзе,
Дзе сінія, гордыя высі,
Дзе сіла не знае мяжы,
Дзе людзі навечна сышліся
Вялікаю дружбаю жыць;
Дзе песні, як сокалы, ўюцца,
Дзе мужныя твары людзей,

Восеньскі дзень,
Нібы весні,
Сонца з блакіту
Глядзіць.
Саджанцы
Дзеці
Прынеслі
Сад свой
Ля рэчкі садзіць.
Дрэўца трымала
Марынка.
Ямку капаў
Васілёк,
I праз якую
Хвілінку
Тут узвышаўся
Дубок.
Хлопчыкі ўсе
I дзяўчынкі —
Добрыя працаўнікі,
Ліпы, бярозкі,
Рабінкі
Сталі ў рады
Ля ракі.
Дзеці на іх
Паглядалі —
Радасці колькі
Ў вачах!
Сад малады свой
Назвалі
Паркам
Імя Ільіча.

Тут прастор палёў, лясы і горы,
Глыбіню азёр і сілу рэк,
Нават сонца яснае і зоры —
Пакарыў упарты чалавек.

Зоры над садамі віснуць роем,
Зоры над сталіцамі бруяць,
Тут само паветра для герояў...
Вось яна — рэспубліка мая!

Хочаш, плаў руду — чакаюць домны,
Хочаш — ураджайнасць уздымай,
Хочаш — караблі вядзі на поўнач,
Хочаш — вышай неба узлятай!..

Біся з кара-кумскімі пяскамі,
Каб жыццё пустэльні расцвіло.
Тысячы кірункаў перад намі
Сталінскімі думамі лягло.

І на кожным шчасце сваё стрэнеш,
І на кожным будзеш ты расці...
І на кожным цвёрда і напэўне

       Алхімікі вякамі
       Шукалі філасофскі камень, —
З жалеза золата рабіць імкнуліся яны.
       Для гэтага адны
       Металы розныя сплаўлялі,
Падперчвалі той сплаў графітным парашком.
       Другія з мыш'яком,
З карболкай ды з салетрай мудравалі,
       Варылі, распякалі,
З малітвай, з заклінаннямі ўвесь час.
       I іншы раз
Такое рэчыва, бывала, здабывалі,
Што не працягнеш да яго рукі,
Бо ад штуршка нязначнага якога
Яно ўзрывалася й алхіміка самога
Разносіла на дробныя шматкі,
Не паважаючы ні чорта і ні бога.

Сыноў бацька сваіх кліча
На параду ў хату,
А ўрачыста, як бы кліча
На якое свята.

I з павагаю пытае
Кожнага ў асобку,
Кім з іх кожны быці хоча,
Якім жыць заробкам.

                     *

— Бо, сыны мае, — так кажа, —
Жывіцё ў краіне,
Чалавечая дзе праца
Намарна не гіне.

I сыны адказ трымалі
Перад бацькам родным,
А стараўся з іх быць кожны
Свайго бацкі годным.

                     *

Першы кажа: — Землі буду
Трактарам варочаць,
Каб рунелі, зелянелі,
Аж яснелі вочы.

Каб раслі ў рост чалавека

— Хто, што? —
                            назоўны склон спытаў.
Сур'ёзна, а не жартам.
— На прысаку вайны я ўстаў
Сцяблінаю упартай.

— Каму, чаму?
— На ўзлёце дня
Радзіме даў прысягу,
Бо сэрца — вечная радня
Кастрычніцкаму сцягу.

— Каго і што?
— Яго партрэт
Яшчэ з калыскі помню.
Усмешкай Ільіча сагрэт,
Як самым шчырым промнем.

— Кім, чым?
— Людзьмі сваёй зямлі
Заўсёды ганаруся,
Што аж да зорак узнялі
Адвагу Беларусі.
 
— Аб кім, аб чым?
— Відаць, найперш
Я думаю пра маці.
Нясе
Удзячнасць сціплы верш

Я заўсёды баюся напышлівых выцвілых слоў,
што звіняць,
                      як жабрацкая медзь у асенняй журбе.
Столькі год на падбор
                                      словы плавіць гарачая кроў,
каб я змог у любві найвялікшай прызнацца табе,
Беларусь — мая маці і мова, паветра і хлеб!
Гэта ўзважана сэрцам,
                                      на нервах расстайных дарог,
дзе не раз пад агнём задыхаўся ад дыму і слеп,
даставаўся здалёку, слязою абмыўшы парог.
Я не помню, якою парою навек палюбіў:

На жалезным скразняку Еўропы
твой не раз ляцеў і ліст, і попел.

На скразных шляхах, у даўняй даўнасці,
марыла пра цвёрды шчыт і меч,
трызніла ты вежамі дзяржаўнасці —
мець сваё імя
і сцяг свой мець.

Ha цара, на пана твой араты
браў касу, сахор
ці пісталет,
каб мужыцкай праўдаю жыла ты
з вольным словам,
хлебам на стале.

Помняць пра паўстанцаў тых адвагу
брук стары
і лес, дзе россып журавін...
Шмат прыйшло на змену, верных сцягу,
роднаму
па колеру крыві.

Ноч была кастрычніка ўспраменена
промнямі «Аўроры»,
выбліскам з гармат...
Беларусь, ты ўчула з вуснаў Леніна

                            I

Мой кут лясны!
Я змалку добра зведаў
тваю лістоту, зоры і дажджы;
тваёй зямлёй і небам восем летаў
абвеяны і ўдзень быў, і ўначы.
Дагэтуль чую гром, што на начлезе
мяне будзіў у лузе ці на ўзлессі,
і як маланкі з ліўнямі сякуць
па шарачку.
Яшчэ ляжыць там шмат маіх падушак —
грудкоў і купін, на якіх я мог
і мармытанне ўчуць начных дарог,
і піск травінкі,
і трызненне птушак.
Мой лёгкі сон трымцеў, злятаў, як пух,
калі зямля ўздыхала ў сне, пад вухам;
тады гадзіны ночы мерным рухам

Пад гарой цячэ крыніца,
На  гары ды дзве сасны.
Не пайду ў царкву маліцца,
Бо нямашака дурных.

               Селі гусі каля броду,
               Селі-палі на ваду...
               Ой, няма папу даходу, —
               Людзі ў цэркву не ідуць.

Расце мята ў агародзе,
А на градах цвіце мак.
«Багародзіца» не ў модзе,
Прызнаецца сам і дзяк.

               Над ракой стаіць каліна,
               А над возерам вярба.
               У мяне сёння акцябрыны,
               Абышоўся й без папа.

Абыйдуся без крапідла,

Расамахаю ночка ліпнёвая
Прытулілася тварам да долу,
Як запелі над вёскаю новаю
Піянеры — падмен камсамолу.

Яны сёння, начлежнікі вольныя,
Не спыняюцна... У далі прыгожыя
Іх дарогі квяціста-раздольныя!
Аб мінулым яны не варожаць!

На прастор сакалінымі ўзмахамі
Плытагоняць на крыллях вясенніх.
Засмяялася ноч расамахаю
I на дол прылягла ў задуменні.

Ой, не лес зашумеў асавелы,
Не дубняк малады грубіяніць, —
Гэта раць юных ленінцаў смела
Будзь гатоў! па-над лугам буяніць.

Распалілі агонь піянеры
На магіле струхнелага бору.
Колькі шчасця, надзеі і веры